Poprzednia perspektywa finansowania niemalże uniemożliwiała możliwość finansowania infrastruktury w dużych przedsiębiorstwach. Jedyną faktyczną formą tego rodzaju wsparcia była infrastruktura badawczo-rozwojowa. Dofinansowanie w tym zakresie można było pozyskać z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020, jak i z regionalnych programów operacyjnych. Wytworzona w ramach projektów infrastruktura miała być jednak wykorzystywana na potrzeby realizacji przygotowanej wcześniej agendy badawczej, nie mogła ona zatem służyć do realizacji procesów wytwórczych w celu prowadzenia działalności komercyjnej.
Perspektywa finansowania 2021-2027 odpowiada na zidentyfikowane przez rynek i instytucje potrzeby dużych przedsiębiorstw. W ramach FENG duże przedsiębiorstwa w końcu mogą uzyskać dofinansowanie na wdrożenie do działalności wyników prac B+R w formie innowacyjnych produktów lub procesów biznesowych dotyczących funkcji działalności przedsiębiorstwa w zakresie produkcji wyrobów lub usług. Jednym z warunków realizacji takiego projektu jest jednak ujęcie w nim także modułu badawczo-rozwojowego. Dla dużych firm, posiadających zazwyczaj duży potencjał do kreowania nowych rozwiązań nie powinno stanowić to jednak większego problemu. Co istotne, wspierane będą projekty nielinearne. Zatem prace badawczo-rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa nie będą musiały być bezpośrednio związane z wdrażanymi innowacjami. W ramach modułu wdrożeniowego można bowiem umieścić wyniki prac już przez wnioskodawcę przeprowadzonych samodzielnie, jak i wyniki prac zleconych lub też zakupionych.
Alokacja i koszty kwalifikowalne
Tylko na 2023 rok zaplanowano wyłącznie dla dużych przedsiębiorstw trzy nabory z łączną alokacją ponad 2 miliardów złotych, a przecież projekty można realizować także w ramach konsorcjów, dla których przewidziano odmienny konkurs. Choć jest to mniejsza pula środków niż ta przewidziana dla sektora MŚP, to nadal pozwoli ona na dofinansowanie setek projektów.
Dofinansowanie dla dużych przedsiębiorstw na realizację modułu związanego z wdrożeniem innowacji udzielane będzie w głównej mierze w oparciu o regionalną pomoc inwestycyjną. Poziom dofinansowania dla konkretnego projektu będzie zatem uzależniony od miejsca realizacji przedsięwzięcia. W zależności od regionu będzie ono kształtowało się w granicach od 20 do 50 procent. Z możliwości otrzymania regionalnej pomocy inwestycyjnej wyłączona została jednak Warszawa oraz powiaty ościenne. Oprócz RPI z ramach modułu wdrożeniowego część dotacji będzie także przyznawana w ramach pomocy de minimis. Zakres możliwych do sfinansowania kosztów kwalifikowalnych dla dużych przedsiębiorstw jest tożsamy do wykazu dla MŚP. W głównej mierze przedmiotem projektów będzie zakup środków trwałych, realizacja robót budowlanych oraz nabycie wartości niematerialnych i prawnych. Elementem projektu może być także zakup nieruchomości zabudowanej i gruntowej, ale tutaj trzeba pamiętać o występujących limitach w odniesieniu do pozostałych wydatków. Za szczególnie interesujący należy uznać brak limitów kosztowych czy też procentowych w zakresie realizacji robót budowlanych, co nie było takie oczywiste jeżeli weźmie się pod uwagę konkursy dla MŚP z poprzedniej perspektywy finansowania. Roboty budowlane mogą zatem stanowić znaczący element projektów, co pozwoli na budowę nowych lub istotną rozbudowę istniejących zakładów.
Dotacja zwrotna czy bezzwrotna?
Zarówno duże przedsiębiorstwa, jak i MŚP muszą liczyć się z tym, że w obecnej perspektywie finansowania wdrożenia innowacji będą realizowane w koncepcji instrumentu, którego można nazwać dotacją warunkową. W przypadku dużych przedsiębiorstw 70% z całości przyznanego wsparcia może potencjalne podlegać zwrotowi. Ostateczna wartość dotacji zwrotnej uzależniona będzie od przychodów wygenerowanych z tytułu wdrożenia w okresie 4 lat od zakończenia realizacji projektu. W przypadku osiągnięcia przychodów na odpowiednim poziomie zwrot może zostać zmniejszony nawet do 10% części zwrotnej dotacji warunkowej, co także nie jest ostateczną kwotą do zwrotu, gdyż może ona ulec jeszcze zmniejszeniu w przypadku szybkiego terminu spłaty. Zastosowanie tego instrumentu powoduje, że im lepiej zostały zaplanowane projekty, tym mniejszy będzie ostateczny zwrot środków. Promowane są zatem będą projekty najlepiej przygotowane i mające realne szanse na powodzenia rynkowe. Pozwoli to instytucjom ograniczyć poziom dofinansowania dla projektów, które nie odniosły komercyjnego sukcesu. Choć dla niektórych przedsiębiorców może okazać się to bolesne, to należy uczciwie stwierdzić, że tego typu podejście jest jak najbardziej słuszne.
Należy także dodać, że oprócz możliwości finansowania infrastruktury wdrożeniowej w ramach wymienionego wyżej konkursu możliwe będzie również finansowanie infrastruktury badawczo-rozwojowej, ale to możliwe było także w poprzedniej perspektywie finansowania projektów. Warto także zapoznać się z modułem zazielenienia przedsiębiorstw oraz ich cyfryzacji, gdyż projekty zrealizowane w ramach tych modułów nie funkcjonują już bowiem w oparciu o tzw. dotację warunkową, nie podlegają zatem zwrotowi. Oczywiście przy prawidłowo zrealizowanym projekcie, osiągniętych celach i założonych wskaźnikach.
Nie tylko Ścieżka SMART
Wymieniony wyżej konkurs modułowy w ramach Ścieżki SMART nie jest jedyną możliwością sfinansowania potrzeb infrastrukturalnych dużych przedsiębiorstw. Należy pamiętać o wszystkich programach regionalnych, a także o Programie Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FENIKS), który jest następcą znanego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIŚ). Warto zainteresować się także tematem zupełnie nowego instrumentu wsparcia – Kredytem Ekologicznym – którego operatorem będzie BGK. W odróżnieniu od znanego już Kredytu Technologicznego, nowy instrument będzie przeznaczony także dla dużych przedsiębiorstw, choć z pewnymi ograniczeniami. Oprócz MŚP o wsparcie będą mogły ubiegać się bowiem także przedsiębiorstwa typu small mid-cap oraz mid-cap.
Nowa perspektywa finansowania rozkręca się, oferując ciekawe możliwości rozwojowe i to już nie tylko dla MŚP. Choć na pierwsze ewaluacje przyjdzie nam poczekać, to wydaje się, że otwarcie się instytucji na finansowanie dużych przedsiębiorstw jest odpowiednim kierunkiem dla rozwoju rodzimej gospodarki.